Sudan’da 15 Nisan’da Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında başlayan çatışmalar başta olmak üzere son 5 yılda yaşanan devrim süreci, darbeler ve siyasi kriz ülkeyi her geçen gün kaosa sürüklerken bu süreçten eğitim sistemi de büyük zarar görüyor.
Ordu ile HDK arasında “HDK’nin tamamen orduya katılmasını” öngören askeri güvenlik reformu konusunda son birkaç aydır yaşanan anlaşmazlık sıcak çatışmaya dönüştü. Ordu ile HDK arasında 15 Nisan’da başlayan çatışmalarda düne kadar ölü sayısı 500’ü geçerken 5 bine yakın kişi yaralandı.
Siyasi ve ekonomik istikrarsızlığın sürdüğü ülkede başlayan güvenlik sorunları nedeniyle birçok ülke, vatandaşını tahliye ediyor. 50’den fazla ülke, Sudan’dan tahliyeleri tamamladı, diğer ülkelerin tahliyeleri de sürüyor. Ülkeden ayrılanlar arasında dünyanın farklı ülkelerinden binlerce yabancı öğrenci de bulunuyor.
Afrika’daki eğitimde Sudan merkezi konumda
Türkiye’nin Hartum Büyükelçiliği Eğitim Müşaviri Doç. Dr. Gökhan Bozbaş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Sudan’da son 5 yılda yaşanan olaylar nedeniyle üniversite eğitiminde ciddi aksaklıklar yaşandığını belirtti.
Bozbaş, “Salgın döneminde Sudan’da eğitim verilememiştir. Salgından sonra yaşanan ekonomik krizde öğretmenlerin maaşı ödenemediği için grevler yaşanmış ve bu eğitimi olumsuz etkilemiştir.” ifadelerini kullandı.
Eğitim Müşaviri Bozbaş, Sudan’da Uluslararası Afrika Üniversitesi, El-Nileyn Üniversitesi, tıp alanında öne çıkan Bahri Üniversitesi, Sağlık Bilimleri ve Teknoloji Üniversitesi, El-Razi Üniversitesi, Sudan Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Kurdufan Üniversitesi, Umdurman İslam Üniversitesi, Cezira Üniversitesi ve Hartum Üniversitesi gibi birçok eğitim kurumunun uluslararası yönüyle öne çıktığını belirtti.
Halihazırda Afrika’da beş eğitim müşavirliğinden birinin Sudan’da bulunduğunu kaydeden Bozbaş, “Sudan’da Kur’an-ı Kerim ve İslami İlimler Üniversitesinde 3, Uluslararası Afrika Üniversitesinde ise 2 öğretmenimiz Türkçe dersi veriyor.” dedi.
Çatışmalar devam ederse eğitim olumsuz etkilenir
Afrika üzerine çalışmalar yürüten Prof. Dr. Ahmet Kavas, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Sudan’daki çatışmalara çözüm bulunamaması halinde, bu durumun Güney Asya, Afrika, Avrupa, Orta Asya ya da Balkanlar’dan bu ülkeye eğitim için gelenlerin tercihlerini zorlaştırabileceğine dikkati çekti.
Uluslararası Afrika Üniversitesini örnek gösteren Kavas, bu üniversitenin tüm Afrika’ya hitap ettiğini belirtti.
Kavas, “Öğrenciler burada hem eğitim görüyor hem de diğer farklı ülkelerden öğrencilerle tanışarak etkileşim sağlıyor.” dedi.
Sudan’daki eğitim sisteminin Mısır tecrübesinden faydalandığını belirten Kavas, bağımsızlık sonrası süreçte yeni adımlar atıldığını, Hasan Turabi gibi kişilerin başlattığı akımlar ile Sudan’ın ilim merkezi haline gelmeye başladığını söyledi.
Kavas, “İslami hassasiyeti olan gençlik için Sudan merkez ülkelerden biri haline gelmeye başladı ve Uluslararası Afrika Üniversitesi faaliyete geçti. Türkiye dahil kıta dışı birçok ülkeden öğrenciler Sudan’a gelmeye başladı. Mısır’da Ezher vardı ama Sudan’da bir alternatif oluşmaya başladı. Bu üniversite Afrika’da örnek teşkil ediyor.” ifadelerini kullandı.
2018’den sonraki siyasi istikrarsızlıktan öğrenciler olumsuz etkilendi
Sudan’da 2017 ile 2019 yılları arasında Arapça eğitimi alan Malezyalı Nurbalqis Abdulrashid, 2018’de iç karışıklık nedeniyle Sudan’ı terk eden öğrenciler arasında bulunuyor.
Eğitimin kaliteli olması nedeniyle Sudan’ı tercih ettiğini belirten Abdulrashid, ülkenin ekonomik sıkıntılar yaşamasına rağmen Sudanlı öğretmenlerin çok iyi eğitim verdiğini söyledi.
Abdulrashid, “Sudan belirli sayıdaki yabancı öğrenciye burs desteği sağlıyor ve bu da eğitimi çok önemsediklerini ve eğitimle ilgilendiklerini gösteriyor. Aynı zamanda Sudanlıların sıcakkanlılığından bahsetmemek olmaz diye düşünüyorum. Sudan’da yaşadığım sürece kendimi güvende hissettim ve çok kolay uyum sağladım.” dedi.
Sudan’daki iç krizlerin eğitim sistemine ve öğrencilere olumsuz etkisine değinen Abdulrashid, kendisinin de eğitimini yarıda bırakmak zorunda kaldığını kaydetti.
Abdulrashid, “Eğitimimi yarıda bıraktığım için üzülüyorum. Tanıdığım bazı öğrenciler de eğitimlerini yarıda bırakmak zorunda kaldı.” diye konuştu.
Sudan’a 2021’den bu yana Arapça eğitimi almak için gelen ve turizm sektöründe çalışmaya başlayan Yusuf Kandil de Sudan’ın Müslüman bir ülke, Sudanlıların misafirperver olması ve tarihi olarak Osmanlı devletinden beri yakın ilişkiler nedeniyle bu ülkeyi tercih ettiğini söyledi.
İslam dünyası için Sudan’ın önemli bir ülke olduğunu belirten Kandil, eski Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir’in devrilmesiyle oluşan iç karışıklıkların sadece yabancı öğrencilerin bu ülkeye gelmesini engellemekle kalmadığını aynı zamanda Sudanlı gençlerin de eğitim için başka ülkeleri tercih etmesine neden olduğuna dikkati çekti.
Sudan’ın 5 yıldır siyasi olarak geçiş sürecinde olduğunu söyleyen Kandil, üniversiteler başta eğitim kurumlarının iyi çalışamamasının, öğrencilerin okula gidememesinin ve öğretim üyelerine maaş ödenememesinin devlet üniversitelerinin etkinliğinin azalmasına neden olduğunu kaydetti.
“Sudan, alimler ve entelektüelleri ile öne çıkıyor”
Sudan’da 2013 ile 2022 yılları arasında lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimi alan Nijeryalı Al-Amin İbrahim Adam da Sudan’ın Afrika’daki en büyük ülkelerden biri ve Kızıldeniz dahil 7 ülkeye sınırı olduğuna işaret etti.
Adam, “Sudan, sadece İslami anlamda değil Batı eğitiminde de öne çıkan bir ülke ve bu nedenle aileler eğitim için çocuklarını buraya gönderiyor. Ayrıca Sudan, alimler ve entelektüelleri ile öne çıkıyor.” dedi.
Sudan’daki üniversitelerin akademik olarak iyi bir derecesi ve saygınlığı olduğu için bu ülkeyi tercih ettiğini söyleyen Adam, ülkedeki siyasi istikrarsızlık ve çatışmaların sadece eğitimi olumsuz etkilemekle kalmadığına, yabancı ülkelerin, öğrencileri dahil vatandaşlarını bu ülkeden tahliye etmesiyle sonuçlandığına dikkati çekti.
Uluslararası öğrenciler Sudan’ı, İslami ilimler ve Arapça başta olmak üzere farklı alanlarda eğitim için tercih ediyor.
Sudan’daki bazı üniversitelerin diplomaları, Ömer El-Beşir iktidarına yönelik ambargo sürecine kadar birçok ülkede kabul görüyordu.
Öte yandan Sudan, yakın zamana kadar farklı alanlardan uzman akademisyenlerin bulunduğu bir ülke özelliği taşıyordu.
Sudan’ın farklı üniversitelerinde bugün 30’dan fazla Türk öğrenci eğitim görüyor.
Ülkede birçok üniversite bulunmasına, edebiyat ve tıp gibi alanlarda öne çıkmasına rağmen siyasi istikrarsızlık, iç savaş, darbeler ve ekonomik sıkıntılar nedeniyle bu üniversitelerdeki eğitim kalitesi geriliyor.
